نام همدان براي اولين بار در سال 1100ق. م در كتيبه تيگلات پليسر اول ،شاه آشور به چشم مي خورد كه آن را امدانه يا همدانا ذكر كرده است ،ولي در كتيبه هاي عهد هخامنشي آن را هگمتان ودر كتاب هردوت يوناني اكباتان مي خوانيم .

ژاك دومرگان ،مي نويسد :

                ((تنها شهر مهم اين ناحيه بدون شك همدان واكباتان (هنگمتانه ؟) باستاني ،پايتخت ماد هاست كه هردوت آن را ديده و

                  در كتيبه هاي ميخي اكباتانه است. ))

دكتر بهمن كريمي، مي گويد :

               ((اما محقق اين است كه بناي همدان به دست نخستين پادشاه ماد (دياكو) صورت نيافته ، زيرا كه در كتيبه تيگلات پليسر         

               اول ،اسم همدانا مسطور است .شايد دياكو بر آبادي وجلال آن افزوده وآنجا را مقر حكمراني خود قرار داده است .))

اسم اصلي اين شهر هانگ ماتانا يا هاكاماتانا بوده كه معني آن محل اجتماع مي باشد وبه واژه انجمن نزديك است .در تورات اخمشا نوشته شده كه مركب است از هاخاي زندي وثاناي پالي كه شعبه اي از زبان سانسكريت است وثانا به معني ستان فارسي است كه محل ومكان باشد واخمثا را به شهر دوستي ومحل دوستي ترجمه كرده اند ، زيرا شاهان ايران در تابستان ،دوستان خود را به اين شهر دعوت مي كردند .اعتماد السلطنه بر اين عقيده بود كه اسم اين شهر همدان بوده ، چه هم معني اتفاق ودان  معني ظرفيت را مي رساند ،يعني مجمع متفقين .

آثار و جاذبه هاي تاريخي ،فرهنگي ،مذهبي ،طبيعي و انسان ساخت