سرپرست گروه کاوش معبد لائودیسه در نهاوند گفت: تونل دستکندی که در منطقه تاریخی پای‌قلعه نهاوند کشف شده است ظاهرا به قلعه یزگرد سوم می‌رسد.
مهدی رهبر در محل کشف تونل دستکندی که در محله تاریخی پای‌قلعه نهاوند کشف شده است اظهار داشت: دستکند کشف شده در منطقه پای‌قلعه نهاوند با دهانه ورودی به طول یک و نیم متر خبر راه گریز و پناهگاه به قلعه یزدگرد سوم را می‌دهد.
وی تصریح کرد: نزدیک به دو هفته است فصل چهارم کاوش معبد لائودیسه در نهاوند آغاز شده است و در جدیدترین کاوش غاری دست‌ساز به قطر یک متر و نیم دهنه و فعلا با طول 30 متر عمق کشف شده است.
رهبر افزود: منطقه پای‌قلعه نهاوند و یا قعله یزگرد سوم با فاصله کمی از محل احتمالی معبد لائودیسه قرار گرفته است و ما در محله دوخواهران به دنبال کشف معبد لائودیسه هستیم.
سرپرست گروه کاوش معبد لائودیسه تصریح کرد: در استان همدان مناطق مختلفی وجود دارد که به همین شکل در زیرزمین کنده شده است و ما به عنوان دستکند از این مکان‌ها نام می‌بریم.
وی افزود: این دستکندها در حقیقت محلی است که در زمان‌های گذشته مردم برای گریز از حمله دشمنان به آنجا فرار می‌کردند تا از حمله دشمنان در امان بمانند.
رهبر عنوان کرد: ما در گذشته حمله اسکندر مقدونی را به ایران داشته‌ایم و بعد از آن اعراب به ایران حمله کردند که مردم در آن زمان‌ها وحشت زده به دنبال جاهایی بودند که بتوانند خود را مخفی کنند و این دستکندها را ایجاد می‌کردند که در زمان حمله دشمنان از آن به عنوان پناهگاه استفاده کنند.
باستان‌شناس و سرپرست گروه کاوش معبد لائودیسه بیان کرد: همچنین در زمان‌های گذشته نیز چنگیزخان مغول با حمله به کشور ما همه مردم را قتل‌عام می‌کردند و مردم تلاش می‌کردند جاهایی را کنده و خود را در این مکان‌ها مخفی کنند.
رهبر گفت: در آخرین حمله دشمنان به ایران، همدان به وسیله عثمانی‌ها تسخیر شد و یکی از مکان‌هایی که عثمانی‌ها در آن سکونت کردند قلعه یزدگرد سوم در نهاوند بود که عثمانی‌ها این قلعه را تصاحب کردند و از آن به عنوان یک پادگان استفاده کردند.
وی تاکید کرد: خوشبختانه در زمان شاه عباس با کمک‌مردم عثمانی‌ها را قلع و قمع کردند و عثمانی‌ها برکنار شدند. تصور می‌کنم که این دستکندها که نمونه آن اخیرا در نهاوند نیز کشف شده است و در همدان و شهرهای دیگر مثل صالح‌آباد و ارزان‌فود نیز کشف شده است در واقع نشان دهنده وحشت مردم آن زمان از حمله دشمنان بوده است که توسط مردم برای محفوظ ماندن از حمله دشمنان ایجاد شده است.
این باستان‌شناس تصریح کرد: تونلی که در منطقه پای‌قلعه حفر شده است خبر از لائودیسه نمی‌دهد اما ظاهرا به قلعه یزدگرد سوم می‌رسد و یک مخفی‌گاه دیگر هم در این محدوده موجود است.
رهبر افزود: این مکان می‌تواند یک سرنخ باشد که چگونه در یک برهه‌ای از زمان مردم از آن به عنوان یک پناهگاه استفاده می‌کردند و ما باید این را به مردم منعکس کنیم.
وی عنوان کرد: کشف این دستکند از نظر توریستی برای ما بسیار مهم خواهد بود و از ارزش فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
باستان‌شناس و سرپرست گروه کاوش معبد لائودیسه در نهاوند بیان کرد: در حال حاضر چهار نفر مخصوص کاوش در این غار دست‌ساز انسانی که قدمت تاریخی دارد هستند و با کندن خاک‌های دستی در حال پیشروی به عمق آن هستند. تاکنون 35 متر از این تونل کشف شده است و ما منتظر کشف اشیا قیمتی در این دستکند نیستیم.
وی گفت: در مدخل این دستکند آثار دوره اسلامی را پیدا کرده‌ایم و ولی تاکنون قدمت دقیق این دستکند مشخص نیست و احتمال دارد که دستکند متعلق به دوران مغول یا قبل از مغول باشد و برای تاریخ‌گذاری دقیق نیاز به پیدا کردن مدرک هستیم.
باستان‌شناس و سرپرست گروه کاوش معبد لائودیسه در نهاوند با اشاره به فصل چهارم کاوش معبد لائودیسه، تصریح کرد: با تلاش‌های صورت گرفته فصل چهارم کاوش معبد لائودیسه آغاز شد و با توجه به آثار کشف شده به احتمال زیاد محل معبد در محل امام‌زاده دوخواهران است.
رهبر افزود: معبد لائودیسه یک معبد یونانی است و کتیبه‌ای که در سال 1322 در محله دوخواهران نهاوند کشف شد نشان از این معبد می‌دهد و این کتیبه که ارزش فوق‌العاده‌ای دارد اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.
وی عنوان کرد: بر اساس مطالعاتی که انجام شده این معبد در زمان آنتیخوس سوم بنا شده و این معبد برای کاهنه‌ای که همسر آنتیخوس سوم بوده است بنا شده است.
رهبر ادامه داد: امسال سال چهارمی است که کاوش در این منطقه را آغاز کرده‌ایم و همه شواهد طی این چهار سال کاوش نشان می‌دهد که محل دقیق این معبد در این منطقه و در محل امام‌زاده دوخواهران است.
سرپرست گروه کاوش معبد لائودیسه افزود: در این چند سال سرستون‌ها، میان ستون، پایه‌ستون‌ها و سفال‌های منقوش بسیار زیبایی دوران سلوکی در این منطقه کشف شده است که نشان از وجوداین معبد می‌دهند و نشان می‌دهند که این معبد متعلق به دوران سلوکی است.