مدیر پایگاه میراث ملی نوشیجان گفت: با تلاش‌های انجام شده در سال‌جاری، تمامی زیرساخت‌های لازم برای رونق گردشگری دژ باستانی نوشیجان آماده و انشعابات آب، برق و گاز، اینترنت و تلفن این پایگاه نصب شد.

به‌نقل از روابط‌عمومی میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان،‫ ابراهیم جلیلی گفت: در سال‌جاری 290میلیون تومان برای این پایگاه، اعتبار جذب شده است که در فصل اول برای مرمت، حفاظت و نیز دیوارکشی محدوده نوشیجان هزینه شده است.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ملایر افزود: در سال‌جاری سامان‌دهی جالیز محوطه نوشیجان، جدول‌گذاری، مرمت و تکمیل سرویس‌های بهداشتی و رنگ آمیزی و نصب 63 علمک گاز و چراغ روشنایی در دستور کار این پایگاه بوده است.

او تصریح کرد: ارگ و تپه باستانی نوشیجان یا  ارگ خشتی نوشیجان را می‌توان قدیمی‌ترین نیایشگاه خشتی در جهان دانست که در فاصله 60 کیلومتری جنوب همدان و 20 کیلومتری غرب ملایر در بالای صخره‌ای مشرف به جلگه شورکات و نزدیکی روستای شوشاب، آتشکده و قلعه باستانی نوشیجان قرار گرفته است و تنها اثر مورد بازدید گردشگران خارجی در شهرستان ملایر و یک اثر شناخته شده در دنیا و منحصربفرد است.

مدیر پایگاه میراث ملی نوشیجان گفت:  نوشیجان در سال ۱۳۴۳ شناسایی و از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶ طی شش فصل کاوش لایه‌های سه دوره اشکانی، هخامنشی و ماد از آن به دست آمد که با برداشتن دو لایه اولیه، لایه‌های دوره مادی با فضاهای متفاوت باقی مانده، ماندگارترین بنای دوره مادی به شمار می‌رود. نخستین مسکوکات در نوشیجان ضرب شده و بنایی است که کاربری نظامی، مذهبی و حتی اقتصادی داشته است.

او ادامه داد: یکی از شاخص‌ترین و مهمترین محوطه مادی، تپه نوشیجان در دشت ملایر است که در سال ۱۹۶۵ شناسایی شد و در طی سال های ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۷ توسط هیأتی به سرپرستی "دیوید استروناخ" مورد کاوش و مطالعه قرار گرفت و امروز به عنوان نخستین الگوی معماری ایرانی به شمار می‌رود و بر اساس اطلاعات به دست آمده نوشیجان معرف شاخصه‌های ویژه‌ای بوده و این اثر به شماره ۷۶۳ در سوم بهمن ماه سال ۱۳۶۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

جلیلی اظهار کرد: قدمت بیشتر، ماندگاری بی‌نظیر، حضور مجموعه مذهبی، تکنیک های بدیع تاق زنی، استفاده استادانه از انحنا یا کرنش در مقطع عمودی دیوارها، نخستین نمونه ایوان و مدخل تاقدار، نخستین نمونه شمش‌های پولی، بیشترین و متنوع‌ترین تزئینات خشتی برجای مانده، تنوع طرح‌های معماری، سنت بدیع در متروک سازی بناهای مذهبی، صفه سازی و موارد دیگر از جمله ویژگی‌های این اثر ارزشمند است.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ملایر ادامه داد:  این تپه باستانی شامل بنای قدیمی جبهه غربی تپه که نخستین آتشگاه است و بقایای یک آتشدان در جبهه جنوبی است و تالار ستوندار آپادانا، بر روی سکوی خشتی قرار گرفته است.

او گفت: معبد اصلی، شکل معبد به صورت نیم چلیپا بوده و با همان عناصر معماری دژ ساخته شده و در زاویه شمالی سرسرا پایه آتشدانی وجود دارد که از سه بخش کاملاً مشخص ساخته شده است. این بخش دومین اثر مهم تپه نوشیجان را تشکیل می دهد که در شرقی ترین قسمت تپه قرار گرفته و دارای حصار، بارو، اتاق های مسکونی و انبار است، همچنین یک تونل در بخش شمالی تالار ستوندار و در امتداد شرق و غرب حفره های سردابی شکل کنده شده که در عمق سه متری به صخره منتهی می شود وبا توجه به اینکه دژ معبد تاریخی نوشیجان یک مکان طبقه‌بندی شده بوده و به عنوان مکانی دارای ارزش تاریخی و منحصر به فرد است، انعکاس دهنده یک دستاورد مهم بشری و شاهدی بر تاریخ معنوی بشر بر روی کره زمین به شمار می رود که حفظ آن برای آیندگان یک ضرورت است.

جلیلی تصریح کرد: مجموعه دژمعبد نوشیجان به دلیل ویژگی‌های تاریخی، معماری و هنری خود از جمله سایت‌های تاریخی است که بسیاری از تورهای داخلی و خارجی آن را جزو برنامه‌های بازدید خود قرار می دهند، علاوه بر این نوشیجان به دلیل قرارگیری در میانه مسیر شمال غرب و غرب به جنوب غرب و جنوب ایران، در ایام سفر یکی از اماکن تاریخی هدف بازدید به شمار می‌رود.