ملایر شهر جهانی منبت

مَلایر شهری تاریخی در جنوب شرقی استان همدان و در غرب ایران است.

قدمت سکونت در محل کنونی ملایر به تمدن عیلام بازمی‌گردد. تاسیس شهرکنونی ملایر در دوره قاجار صورت گرفت.

مردم ملایر به زبان فارسی و گویش ملایری صحبت می‌کنند.

پیشینه منبت ملایر

تاريخچه مستند منبت در شهرستان ملاير به دوره صفويه بازمي گردد. از شواهدي همچون ضریح و دَرِ امامزاده سام و حام ( ع ) (واقع در شهر سامن) مي توان فهميد كه مصنوعات چوبي در دوره صفويه در منطقه ملاير توليد مي شده است.

د َرِ چوبي امامزاده "سام و حام" سامن ، واقع در موزه لطفعليان ملاير ضریح چوبی امامزاده مذکور در شهر سامن

نقوش استفاده شده روي دَرِ مذكور که هم اكنون در موزه لطفعليان ملاير نگهداري ميشود ، گره هاي هنـدسي است كه نقوش آن با مغار روي چوب، منبت شده است .

كارگاه ها و شاغلين

طبق آخرين آمار موجود در معاونت صنايع دستي، تعداد 8834نفر هنرمند صنعتگر از بین مردان و بانوان پیش کسوت و جوان در 4944مورد كارگاه صنایع دستی شهرستان ملاير فعال و مشغول به کار می باشند. از بین این تعداد 7972 نفر در 4260 مورد کارگاه منبت چوب به تولید مبلمان منبت مبادرت می ورزند که این رقم بیش از 90درصد اشتغال صنایع دستی شهرستان را در بر می گیرد.

مشاغل وابسته به منبت شامل چوب بری، حمل و نقل، نجاری و کلاف سازی، ابزارسازی، ابزارزنی، رویه کوبی و رنگ کاری می باشد که جمعیت حدود 25هزار نفر را شامل میشود.

وجود اماکن، ميدان ها و چهارراه های نام گذاری شده منبت و مزین شده به دیگر صنایع دستی، نقش مهمی را در فضاسازی شهری ملایر ایفا نموده است.

- نقوش و ويژگي ها: تنوع نقش هاي شناخته شده و گاه ابداعي در منبت ملاير به وضوح ديده مي شود. در بعضي توليدات نقوش به كاررفته در ديوارنگاره ها و سرستون هاي تخت جمشيد و گاه حضور نقوش منظم ساده شده گياهي در تلفيق منبت و مشبك چوب دیده می شوند.

بيشترين نقوش مورد استفاده در منبت مبلمان اين منطقه شامل طرح های ختایی، گل و بوته، گل و مرغ و ... و از پيچشهاي طوماري براي منبت دسته مبل ها استفاده مي شود. طرحهاي اصيل و نو با استفاده از پيكره هاي خوشتراش، ‌داستانهاي حماسي و مذهبي، نقش مهمی را در منبت مبل ملاير ايفا مي كنند.

معمولاً برای طراحی، نقش مایه های گیاهی كاربرد زيادي دارند که با نامهای گل پنج پر يا چندپر، برگهای ساده و برگ کرفسی، برگهاي پيچكدار شناخته شدهاند. گل چندپری از اصیلترین نقوش بهکاررفته در طراحی سنتی ایران است. اين گل كه در منبت با شكلهاي مختلفي طراحي شدهاست سالها در نقشه هاي قالي - اين هنر پيشينه دار ايران زمين - به زيبايي و به وفور ديده شده است.

پراكندگي منبت این شهرستان علاوه بر شهرك صنعتي حاجي آباد به صورت كارگاههاي بزرگ فعال، ‌در گوشه و کنار شهر ملاير به صورت كارگاهي يا خانگي و نیز در شهر جوكار در 10 كيلومتري ملاير و روستاي دهنو آورزمان كه شغل بيشتر مردان آن صنعت منبت است، می باشد.

شهر ملاير در آذرماه 1398 به دلايل پیشینه منبت، وجود استادكاران پيشكسوت و جوان، وجود دو مورد اتحاديه ويژه منبت و مصنوعات چوبي‌، وجود شهرك منبت در ورودي شهر ملاير كه حدود 80 كارگاه فعال و بيش از 450 نفر مشغول به کار که همه مراحل توليد از ابتدا تا مرحله فروش در اين شهرك انجام مي پذيرد، دريافت نشان هاي بين المللي و ملي صنايع دستي توسط هنرمندان شهر ملاير، ثبت برند شركت هایی مثل شركت مارليك، وجود چندين روستاي داراي صنعت منبت در شهرستان مثل روستاي دهنو آورزمان كه بيشتر مردان آن جهت امرار معاش به حرفه مذكور مشغولند، وجود بازار بزرگ مبل منبت در شهر، دارای بیش از 200 فروشگاه و نمایشگاه خصوصی مبل، جزء نخستين شهرهاي ملي هنر منبت به ثبت رسيد.

جشنواره های منبت، نمایشگاهها و فروشگاهها و صادرات مبل منبت شده به شهرهای مختلف کشور از جمله تهران، اصفهان، مشهد و تبریز و کشورهای همسایه از شمال، غرب و جنوب کشور بازارهای مهم فروش مبلمان منبت ملایر می باشند.