در راستای حفاظت، احیاء و معرفی میراث‌فرهنگی ملموس و ناملموس ایرانیان، معاونت میراث‌فرهنگی اقدامات خود را سامان می بخشد. این معاونت در راستای حفاظت از مواریث‌فرهنگی نخست به ثبت این آثار در دفتر ثبت آثارتاریخی، فرهنگی، طبیعی و مکان رویدادها می پردازد که این امر علاوه بر میراث ناملموس، بناها، آثار، محوطه های تاریخی و بافت‌های با ارزش شهری را نیزشامل می شود.
پس از ثبت این آثار، حرایم آنان مشخص شده و حوزه مرمت و بازپیرایی به تعمیر، استحکام بخشی و احیاء کاربری های متناسب با هر بنا مبادرت می کند. این امور مبتنی بر ارزش ابنیه و گستردگی جغرافیایی آن یا در گروه حفظ و احیاء یا در پایگاه‌های فنی میراث‌فرهنگی انجام می شود .این معاونت مسئول تشکیل شورای فنی میراث‌فرهنگی است که در آن در زمینه ی ساماندهی و تعیین تکلیف ابنیه و آثار تاریخی تصمیم گیری می کنند.
در گروه مطالعه، معرفی و موزه ها تمهیداتی اندیشیده می شود تا آثار تاریخی، فرهنگی منطقه به منظور آشنایی بیشتر مردم در موزه ها به نمایش درآید. حفظ و نگهداری از این موزه ها یا مجموعه های فرهنگی – تاریخی نیز بر عهده این معاونت است. علاوه بر این معرفی ابنیه و آثار با اهمیت فرهنگی در عرصه بین المللی که از طریق ثبت جهانی صورت می گیرد بر عهده این معاونت است. دادن آگاهی های ضروری در خصوص صیانت از میراث فرهنگی و ساماندهی مشارکت
های مردمی را نیز در قالب تشکیل انجمن های میراث فرهنگی میسر می کند.
در همین راستا و درآستانه فرارسیدن هفته میراث‌فرهنگی مهندس علی مالمیر، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان به تشریح فعالیت های معاونت میراث‌فرهنگی این اداره کل پرداخت.
به نقل از روابط‌عمومی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان، علی مالمیر، دوشنبه 6 اردیبهشت، در آستانه فرارسیدن هفته میراث‌فرهنگی با تبریک این هفته به تمامی فعالان حوزه میراث‌فرهنگی گفت: «درک تاریخ با شناخت افکار انسان امکان پذیر است، یک راه ممکن برای شناخت افکار بشری تجلی عینی ساختار‌های ذهنی است، به عبارت دیگر تجلی عینی ذهن انسان به طور خاص در ارزش‌های میراث فرهنگی مشهود است؛ که در آثار و اماکن تاریخی نمایان میشود، وابستگی بین انسان و گذشته همیشه هست، در حالی که ما آینده را در پیش روی داریم.
او گفت : «شناسندگان، حافظان، معرفان بینش‌ها و روش‌ها و دستاورد‌های پیشینیان، میراث بانان فرهیخته، تلاشگر و بی توقعی هستند که آثار فرهنگی و تمدن بی نظیر این مرز پرگهر را پاسداری می‌نماید. استان همدان که عنوان پایتخت تاریخ و تمدن را داراست، در تنوع و تعدد آثار باستانی، تاریخی و فرهنگی از هر جهت باعث فخر و مباهات شهروندان این دیار کهن است و این آثار وظیفه و مسئولیت عظیمی را بر دوش خدمتگزاران و دوستداران میراث فرهنگی نهاده که نمی‌توان حضور و وجود پاسداران اش را نادیده گرفت.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان گفت: «در سال گذشته با اعتبار ۲۹۲ میلیارد ریال بیش از ۶۰ بنای تاریخی در همدان مرمت و ۳۱۰۰ قطعه شی تاریخی ساماندهی شد.»
علی مالمیر ادامه داد: «در همین راستا ساماندهی 60 بنای تاریخی از جمله ترانشه هفت تیر، تکمیل موزه منطقه‌ای و مخزن امن هگمتانه، محوطه سازی آرامگاه بوعلی، ساماندهی مجموعه دستکند سامن، مرمت دیگر بناهای تاریخی از جمله یخچال میرفتاح ملایر، کاروانسرای تاج آباد، حمام تاریخی کبابیان، سرای مستوفی بازار تویسرکان، پل تاریخی مریانج، باغ نظری همدان، پل تاریخی کرزان و خانه اقتداری با اعتبار 292 میلیارد ریال از جمله فعالیت‌های مرمتی معاونت میراث فرهنگی همدان در سال گذشته است.»
* ساماندهی ۳۳۰۰ قطعه شیء تاریخی
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان گفت: «ساماندهی و مستندنگاری اشیاء فرهنگی‌تاریخی شامل ساماندهی اطلاعاتی و مستندنگاری ۶۰۰ قطعه سکه مسی دوره صفویه، ساماندهی ۱۸۰۰ قطعه سکه مسی موجود در مخزن، ساماندهی ۵۰۰ قطعه سنگ های تاریخی و ۱۵۰ قطعه ضرب سفالی و ۵۰ عدد شیء فلزی با میزان اعتبار تخصیص یافته برای مرمت اموال منقول فرهنگی‌تاریخی به مبلغ ۴۰۰ میلیون ریال از دیگر فعالیت‌های این معاونت در سال گذشته بوده است.»
*نصب تجهیزات الکتریکی و حفاظتی در موزه‌ها
علی مالمیر ادامه داد: «در راستای حفظ و صیانت از آثار میراث نیاکان این معاونت اقدام به تجهیز موزه ها به سیستم‌های الکتریکی و حفاظتی نمود که با اعتبار 4میلیارد و ۷۳۰ میلیون ریال سیستم های دوربین مداربسته در پایگاه نوشیجان، اماکن تاریخی و فرهنگی سطح استان، موزه لطفعلیان و پایگاه هگمتانه نصب و راه اندازی شد.»
*ثبت دو اثر طبیعی در فهرست آثار ملی ایران
مالمیر از ثبت 2اثر طبیعی در فهرست آثار ملی ایران از استان همدان در سال گذشته خبرداده و گفت: «آبشار اللو در تویسرکان با شماره ثبت ۸۴۰ و درخت بید سفید غار سراب کبودراهنگ با شماره ثبت ۸۴۱ دو اثر طبیعی استان همدان بودند که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدند.»
*ثبت ۱۵ اثر غیر منقول در فهرست آثار ملی کشور
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان به ثبت ۱۵ اثر غیر منقول نیز در این بازه زمانی اشاره کرد و گفت: «حمام قدیمی روستای علمدار، محوطه باستان‌شناختی انجیر سرابی، کهنه بازار کبودراهنگ، تپه کنجوران سفلی، تپه آق تپه قره بلاغ، عمارت مجذوب علیشاه، شیرعلی تپه ابدالان، خانه مازوچی، خانه های محمدعلی عطایی، خداکرمی، نوری مقدم، میرابیان و خانه سماواتی در همدان و پل مریانج و تپه پاقلا از جمله آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور بودند.»
او ثبت قمقمه سفالی و قاشق مکشوفه ازنهاوند، ملاقه نقره مکشوفه از فیروزان، کوزه مکشوفه از شهر زیرزمینی ارزانفود، نسخه کتاب قانون وقفی کتابخانه موقوفی بهاءالملک و نسخه خطی نهج البلاغه موجود در کتابخانه موقوفی بهاالملک را از دیگر آثار ثبت شده غیرمعمول همدان در فهرست آثار ملی ایران نام برد.
*تعیین عرصه و حریم چهار اثر در همدان
علی مالمیر تصویب و تایید حدود، عرصه و حریم 4 اثر در همدان توسط معاونت میراث‌فرهنگی در سال گذشته را از دیگر اقدامات معاونت میراث فرهنگی این اداره کل اعلام کرده و گفت: «به منظور تعیین تکلیف عرصه و حدود آثار تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی و پیشگیری از احتمال وجود مشکلات برای اشخاص همجوار با تپه‌های تاریخی و همچنین ضرورت تدوین چارچوب قانونی حفاظت و صیانت از این تپه‌ها، پروژه تعیین حریم و عرصه این آثار شروع و در دست اقدام است که تصویب و تایید حدود، عرصه و حریم محوطه چال تپه، کاروانسرای فرسفج و تپه های دولت آباد و دشته از جمله مناطق تاریخی و فرهنگی در استان همدان بودند که در سال گذشته تعیین عرصه و حریم شدند.»
*فصل آخر کاوش در معبد لائودیسه در نهاوند
مالمیر با تاکید بر اهمیت کاوش های باستانی در پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین گفت: «در سال گذشته کاوش و گمان زنی فصل پنجم معبد لائودیسه در نهاوند، فصل بیست و سوم در هگمتانه، گمانه‌زنی قصر قجر در شورین و تعیین عرصه و حریم تپه قلعه بلنده ازناو از جمله فعالیت‌های باستان شناسان معاونت میراث‌فرهنگی همدان بوده است که فصل آخر کاوش در معبد لائودیسه نهاوند نیز در همین راستا به زودی آغاز میشود.»
* اختصاص ۷ میلیارد ریال به پروژه های مطالعاتی میراث فرهنگی همدان
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان اجرای پروژه های مطالعاتی در حوزه میراث‌فرهنگی را با اهمیت خوانده و گفت: «در معاونت میراث‌فرهنگی همدان در سال گذشته بیش از ۷ میلیارد ریال در این راستا هزینه شده است.»
او مطالعه بستر شکل یابی و توسعه هگمتانه تا همدان، تکمیل اطلاعات نقشه باستان‌شناسی استان همدان ، مطالعات تعیین عرصه و حریم و تهیه پرونده ثبتی تپه باستانی ازناو، مطالعه طرح مرمت و احیای بناهای تاریخی خانه یگانه، تهیه بانک اطلاعات دیجیتال پایگاه ملی نوشیجان را از جمله پروژه های مطالعاتی این معاونت در سال گذشته عنوان کرد.»
مالمیر افزود: «شناسایی و تهیه پرونده های ثبتی شهر نهاوند، مطالعه آثار موجود در حریم و عرصه هگمتانه و طرح مرمت و احیای یخچال میرفتاح ملایر، حفاظت و ساماندهی آثار مکشوفه در محوطه هگمتانه، مطالعه ژئوفیزیک مسجد جامع همدان و طرح مرمت و حفاظت از تزیینات گنبد علویان و طرح جامع سایت تاریخی هگمتانه را از دیگر پروژه های مطالعاتی معاونت میراث فرهنگی همدان اعلام کرد.»
او مطالعه و تهیه طرح توسعه و بازآفرینی حرم شاهزاده حسین و امام زاده هود، مطالعه طرح مرمت و احیای پل تاریخی دهنجرد، حمام درگزین و مستندنگاری آثار چهار بنا در شهرستان فامنین را از دیگر پروژه‌های مطالعاتی این معاونت نام برد.
*بازدید ۵۵ هزار نفر از ۱۸ موزه فعال استان در سال گذشته
مالمیر با اشاره به اهمیت موزه ها و نقش آنها در حفظ و حراست از آثار نیاکان برای آیندگان گفت: « نقش حیاتی موزه ها در جوامع بشری نقشی بدیع، ماندگار پدیده های فرهنگی است و موزه ها با حفظ و زنده نگه داشتن آثار فرهنگی به جا مانده از تمدن ها و پیشینیان می توانند در تقویت هویت ملی و فرهنگی جامعه نقش بسزایی ایفا نمایند و بایدگفت امروزه موزه ها و مراکز فرهنگی در ارتقای دانش بشری و نیز گسترش علم و پایدار سازی آموزش که به تعبیری آموزش مستمر است، یکی از نهادهای اجتماعی موثر به شمار می روند.»
مالمیر ادامه داد: «موزه ها از منابع مهم و سرمایه های ملی کشورها هستند. هنگامی که به صورت صحیح و علمی مورد استفاده قرار گیرند، می‌توانند در تحقق هدفهای فرهنگی و اجتماعی مؤثر باشند و یکی از مهم‌ترین کارکردهای موزه به نمایش گذاشتن داستان انسان گذشته در برابر چشمان انسان معاصر است و نیز نشان میدهد او چگونه دانش خود را درباره‌ی جهانی که در آن زندگی کرده به دست آورده است و چگونه هنر، صنایع، تمدن و فرهنگ خود را ساخته و چگونه زندگی خود را بنا نهاده است.»
او گفت: «موزه معرف و نماد جنبه های گوناگون تاریخ زندگی اجتماعی بشر طی قرنهای متمادی‌اند، یعنی آنچه را که در کتابهای تاریخ به‌طور تئوری می‌خوانیم در موزه به‌طور عینی و محسوس لمس می‌کنیم و موزه فرصتی را برای بروز لذت ناشی از زیبایی، شادی و شعف‌ذهنی و فضایی را برای پرورش تصورات دست‌نیافتنی و گریز از روزمرگی و سرگرمی ذهنی فراهم می‌کنند و جایگاه ویژه‌ای در میان ابزارها و روشهای آموزشی دارند و باید موزه ها را به مثابه مراکز دانشگاهی به شمار آورد، زیرا هر فردی را در هر سطحی از دانش بهره‌مند می‌سازند.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان گفت: «در استان همدان ۱۸ موزه در حوزه‌های تخصصی و عمومی فعالیت می‌کنند که در طول سال پذیرای علاقه‌مندان برای بازدید از این اماکن هستند.»
مالمیر گفت: « موزه هگمتانه در حوزه باستان شناسی، موزه بوعلی سینا و طب در حوزه تخصصی پزشکی، موزه تاریخ و فرهنگ در خانه لطفعلیان ملایر و موزه حمام حاج آقا تراب نهاوند در حوزه مردم‌شناسی، موزه شهدا در نهاوند، موزه تاریخ و فرهنگ در اسدآباد و تویسرکان، موزه تاریخ طبیعی و موزه دفاع مقدس در همدان، موزه ورزش پهلوانی در همه کسی، موزه مشاغل سنتی، موزه مشاهیر و موزه آمادای در همدان و در حوزه مردم‌شناسی، موزه های فعال استان همدان را شکل می دهند.»
او ادامه داد: «موزه و مرکز پژوهش و تحقیقات دانشگاهی، موزه آموزش و پرورش، موزه موقوفات، موزه برق و موزه شهید مدنی از دیگر موزه‌های فعال در استان همدان هستند که در سال گذشته بیش از ۵۵ هزار نفر از این اماکن بازدید داشته اند.»