معاون میراث فرهنگی کشور : 300 میلیارد تومان خسارت به 730 اثر تاریخی کشور در اثر بارش باران سیل آسا در طول نوروز 98 وارد شده است.
معاون گردشگری کشور خسارت سیل به آثار تاریخی 19 استان بررسی شده است و حدود 252 میلیارد تومان خسارت مربوط به آثار تاریخی مشخص شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی همدان : 800 میلیون تومان خسارت به کمتر از 10 بنا ی تاریخی در همدان وارد شده است که بین آنها یخدان میرفتاح بیش از 50 درصد آسیب دیده و مرمت دیگر بناها کمتر از 30 درصد خواهد بود
این آمار بیانگر آن است که به طور میانگین انتظار میرود در هر استان بیش از 30 اثر تاریخی درگیر سیل و تخریب شده باشد اما بررسی ها نشان می‌دهد بر خلاف آنکه همدان سومین شهر پر بارش کشور و هفتمین شهر پربارش جهان بود بین استانهای درگیر با سیل آسیب کمتری را دیده است . آمارهای رسمی از سوی کارشناسان میراث فرهنگی بیانگر آن است که در همدان کمتر از 10 بنا به دلیل سیل نوروزی آسیب دیده اند
ایران با واقع شدن روی گسل‌های متعدد فعال و نیمه‌فعال و همچنین گوناگونی شرایط اقلیمی و آب و هوایی، جزء کشورهای حادثه‌خیز جهان محسوب می‌شود. براساس آمارهای منتشر شده، این حوادث تاکنون موجب تخریب برخی از شریان‌های حیاتی کشور از قبیل ساختمان‌ها، راه‌ها، پل‌ها و... شده و جان بسیاری از انسان‌ها را نیز گرفته است. برخی از این حوادث که معمولا با عنوان حوادث طبیعی از آنها یاد می‌شود، عبارتند از سیل، زمین لرزه، رانش زمین و... . شاخص‌ترین و مهم‌ترین حادثه طبیعی که تاکنون موجب بروز خسارت گسترده و تلفات فراوانی در جهان و ایران شده «زلزله و سیل » بوده است که با توجه به نقشه‌های زمین‌شناسی، مناطق وسیعی از کشورمان تحت تاثیر این پدیده با شدت‌های کم، متوسط و زیاد است. میراث فرهنگی موجود در ایران به‌ویژه در بخش ابنیه (با کاربری‌های متعدد و گوناگون) از اهمیت بالا و جایگاه خاصی در سطح منطقه و جهان برخوردار است. گذشت زمان و وقوع انواع حوادث طبیعی در مناطق مختلف کشور، توانسته است خسارات قابل توجه و غیرقابل جبرانی به بناهای تاریخی به‌جامانده از قرن‌های گذشته وارد کند.
مقاومت تاریخ در برابر سیل
تعدد آثار تاریخی و قدیمی در پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین که قدمت و کهن بودن را با عنوان خود به یدک می‌کشد یک اصل غیرقابل انکار است پرواضح است که نمی‌توان تعدد خانه‌ها؛ پل‌ها و بناها ی گلی و خشتی در استان را نادیده گرفت و این خصیصه همدانی با قدمت بیش از 3500 سال است .
این همان نکته‌ای است که ما را در برابر شهرهایی همچون اصفهان و شیراز و یزد که قدمت آثارشان به عصرهای حاضر نزدیک‌تر است متمایزتر جلوه می‌دهد.پس از بارش سیل‌آسای باران در طول نوروز در سراسر کشور آثار متعددی در حوزه میراث فرهنگی آسیب دید و یا تخریب شد اما با تمام قدمتی که همدان داشت میزان این خسارت‌ها در همدان که در جایگاه دومین شهر پربارش کشور و همچنین شهر پربارش دنیا قرار گرفت گویا محدود و معدود بود.
مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان در زمینه میزان خسارت وارده به ابنیه تاریخی همدان می‌گوید:
از 500 بنای واجد ارزش تاریخی همدان کمتر از 10 بنای تاریخی آسیب دیده‌اند که البته میزان خسارت وارده به میزان میرفتاح که مصالح ساخت آن از آجر و کاهگل است بیشترین میزان است.
علی مالمیر در این زمینه عنوان کرد: بر اساس بررسی و برآوردهای مالی کارشناسان میراث فرهنگی به ترتیب بناهایی از قبیل یخدان میرفتاح، پل زرامین، مسجد بازران، کاروانسرای نوبیل و بخش‌هایی از برخی دیوار عمارت‌های آسیب دیده است.
وی گفت: در برآورد خسارت‌ها در حال حاضر مبلغ 800 میلیون تومان تخصیص زده شده است که با توجه به حساسیت مرمت بناهای آسیب دیده بر اثر بارش‌ها سیل آسا و حساسیت مرمت آبنیه تأمین اعتبار در دست انجام است.
همدان درصدر تخریب میراث فرهنگی نبود
به گفته معاون میراث فرهنگی کشور، استانهای لرستان، خوزستان و گلستان استان‌هایی هستند که درصدر تخریب میراث فرهنگی بر اثر سیل و بارندگی جای دارند.
محمدحسن طالبیان با اشاره به آنکه بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، سیل و بارندگی طی چند هفته اخیر به ۷۳۰اثر تاریخی آسیب رسانده است، تصریح کرد: «خسارتی که به بخش میراث فرهنگی استان لرستان وارد شده حدود ۵۰ میلیارد تومان، خسارت وارد شده به میراث فرهنگی خوزستان حدود ۴۵میلیارد تومان و خسارت وارد شده به میراث فرهنگی گلستان حدود ۴۰ میلیارد تومان است.» به گفته او، تاکنون براساس بررسی‌ها و پایش‌های انجام شده معادل ۳۰۰ میلیارد تومان برای مرمت و نجات‌بخشی آثار تاریخی کشور بودجه نیاز است. معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درخصوص ملاکی که برای بیان اعداد و ارقام خسارت وارده به میراث فر
هنگی در نظر گرفته‌اند، گفت: «مبلغی را که برای انجام اقدامات اضطراری نیاز است، به‌عنوان خسارت وارده اعلام کرده‌ایم؛ چراکه خسارت وارده به مواد تاریخی و میراث فرهنگی قابل محاسبه نیست. درواقع نمی‌توان قیمتی روی تاریخی و میراثی که تخریب شده است، گذاشت.»
آسیب سیل به یخدان میرفتاح
به هر ترتیب ، آثار باستانی و ابنیه تاریخی هر شهری آیینه تمام نمای قدمت و هویت تاریخی آن شهر است ، بدون تردید این آثار نه تنها نشانی از اصالت شهر است بلکه به ایجاد درآمد شهر از طریق جذب گردشگر نیز کمک شایانی می کند بدیهی است که حفظ این آثار و انتقال آن به نسل های بعدی امری ضروری است .
در آسیب به بناهای تاریخی بر اثر بارش های سیل آسا یخدان میرفتاح حال خوشی ندارد و دوستداران میراث فرهنگی دغدغه هرچه زودتر مرمت شدن این بنارا دارند. یخدان میرفتاح بنای تاریخی واجد ارزش شهرستان ملایر است که در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و قدمت آن به دوران قاجاریه بر می گردد .سازه ساختمانی آن ترکیبی از سنگ وآجر وخشت است و از دو قسمت تحتانی با عمق 6 متر که از آجر و سنگ است و قسمت فوقانی با ارتفاع 10 متر از کف زمین که از خشت خام ساخته شده است متأسفانه قسمت خشتی بنا در اثر بارندگی های مداوم وبی سابقه خیس خورده و فروریخته است .
این بنا در سنوات گذشته مرمت پوشش گنبدی یخدان بر اساس شکل وظاهر واصالت بنا و کاملا اصولی توسط سازمان میراث فرهنگی انجام شده است.
آثاری که آب برد
آنچه مبرهن است ، بسیاری از ابنیه تاریخی از باران شدید در سطح کشور مورد صدمه و لطمه قرار گرفتند؛ بویژه آثار موجود در لرستان ؛ ایلام و در شهرهایی چون شوشتر و دزفول آسیب‌ها و آثاری که به آب وابسته بودند مورد صدمه قرار گرفتند.
در استان گلستان گنبد قابوس در اثر بالا آمدن رطوبت ، شهر جرجان، بخشی از دیوار گرگان که در بستر دریاچه بوده، منطقه تاریخی در گمیشان، و بخشی از پل آق قلا - مورد آسیب و لطمه قرار گرفته‌اند اما در همدان خانه های تاریخی و آثار شاخصی همچون ارگ نوشیجان ؛ سایت هگمتانه ارزانفود ؛ سامن و حتی خانه هایی همچون عمارت جنانی که انتظار میرفت بر اساس بارش ها آسیب ببیند اما خوشبختانه کمترین بحرانی به خود ندید
یادآور شد: خوشبختانه در سال گذشته بسیاری از پل‌های استان لرستان را مورد بررسی و تقویت قرار داده‌ایم. همچنین در استان فارس برخی از بناها مورد آسیب قرار گرفته‌اند اما بناهایی که سیستم دفع سیلاب آنان به خوبی عمل کرده همچون تخت جمشید، پاسارگاد و نقش رستم مقاومت خوبی در برابر سیل‌ها داشته‌اند.
بناهای تاریخی در انتظار بودجه
بناهای تاریخی و ارزشمند، بناهایی هستند که در زمان‌های گذشته ساخته شده و امـروز به‌عنوان «میراث فرهنگی» در دست ما قرار دارند. پس از مطالعه و بررسی در ساختار این ابنیه، مشاهده می‌شود که علی‌رغم فقدان محاسبات پیچیده امروزی و تکنولوژی ساخت، ساختمان‌هایی خوب و نسبتا مقاوم ساخته شده‌اند این را میتوان از مقاومت آنها در برابر خانه ها و پل های امروزی ساز به خوبی دریافت
به هر حال ؛ طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور عنوان کرده است : قرار است که از بودجه‌ای که به ستاد مدیریت بحران تعلق گرفته، مقداری برای بازسازی‌ها آثار و بناهای تخریب شده اختصاص یابد؛ زیرا این بناها مقاصد گردشگری فرهنگی ما و ظرفیت خیلی مهمی هستند.
وضعیت کالبدی بناهای تاریخی
بررسی وضعیت کالبدی و ساختاری بناهای تاریخی و مطالعه آسیب‌های وارده میزان مقاومت‌پذیری آنها در برابر نیروهای وارده، فرآیندی است که در مطالعه و شناخت هر اثر تاریخی، باید مدنظر قرار گیرد. اما آیا تاکنون بناهای تاریخی موجود در کشور در برابر چنین حوادثی، شناسایی شده‌اند؟ آیا در کشوری که جزء کشورهای زلزله‌خیز و اخیرا سیل خیز جهان شناخته شده و دارای آثار تاریخی باارزش متعددی نیز است، مطالعات زمین‌شناسی در مورد این آثار صورت گرفته است؟ آیا آمار و اطلاعات دقیقی از بناها و بافت‌های تاریخی غیرمقاوم در برابر حوادث طبیعی، تهیه شده است؟ آیا پس از ثبت یک اثر به‌عنوان اثر ارزشمند کهن، بررسی‌های ژئوتکنیکی و آسیب‌پذیری در برابر زمین‌لرزه یا موقعیت آن در برابر سیل و سایر خطرات احتمالی طبیعی، صورت می‌گیرد؟ تجربیات سال‌های اخیر و تخریب فراوان آثار تاریخی ارزشمند در برابر حوادث طبیعی، نشان می‌دهد در این باره تاکنون برنامه‌ریزی صحیحی صورت نپذیرفته است.