بیش از ۲۰ موزه خصوصی و دولتی در استان همدان وجود دارد که غالب آن در شهرستان همدان است و در تعطیلات نوروزی سفری به یاد ماندنی را برای شما ایجاد می‌کند.
بر اساس آمار، اکنون استان همدان با در نظر‌گرفتن گنجینه‌های شخصی و خصوصی در حدود 20 موزه یا گنجینه تاریخی دارد که بخش غالب آن در شهر همدان قرار دارد. موزه سایت تاریخی و گردشگری هگمتانه، موزه تاریخ طبیعی دانشکده کشاورزی، موزه آمادای دانشگاه آزاد اسلامی، موزه تخصصی مدرسه ابن سینا آموزش وپرورش، موزه برق و موزه ورزش‌های باستانی شهید همه‌کسی از نمونه این موزه‌ها است که حدود 50 درصد آن به بخش دولتی مربوط است.
گنجینه‌ها موید سبقه تاریخی و فرهنگی یک دیار و از پس آن عظمت شکوه و فرهنگ درخشان یک ملت است. همدان هم در این حوزه ید طولایی در مدنیت، فرهنگ، تاریخ و تمدن به استناد گنیجه‌های تاریخی فعالش دارد و در باز این گنجیه‌ها در نوروز 98 پذیرای علاقمندان به سفر و سیاحت، و تاریخ و طبیعت است. در نوروز 98 حتما به همدان سری بزنید و با بازدید از گنجیه‌های تاریخی و طبیعی آن سوغاتی به یاد‌گار ببرید.
موزه دفاع و ایثار، ویترین افتخار و آزادگی
گنجینه دفاع مقدس همدان ویترین افتخار و آزادگی مردمان این سرزمین در دفاع از کیان و شرف، در مسیر اثر تاریخی جنگنامه یا همان گنجنامه در ابتدای چارباغ کولاب و در دامان الوند همیشه پایدار و سربه فلک کشیده در مساحت 5/6هکتار بنا شده است. بنای موزه از ساختار بیمارستان صحرایی آغاز جنگ و با تلاش فکری درصدد زنده نگهداشتن یاد و خاطره شهدای 8 سال دفاع مقدس و ایثار و پایداری، در قالب نماد‌هایی پیش دیدگان قرار داده است.
این موزه از دو بخش سرپوشیده و فضای باز تشکیل شده که در فضای بیرونی یا محوطه گنجینه بازدید‌گان می‌توانند ادوات جنگی، سردیس اسطور‌ه‌های مقاومت و ایثار شهدای عزیز و غیرتمند این دیار را ببینند. در فضا‌سازی داخلی سالن اجتماعات باغ موزه دفاع مقدس همدان، حرم شهید گمنام، آبنمای موزیکال، اسنادی از جنگ( دفاع، مقاومت، پشتیبانی، شهادت، بمباران هوایی) و شهدای گمنام هم جایگاه شاخصی در این بخش از موزه دارد. از نما‌های پیش‌روی بازدید‌گان در این بخش همچنین کلاس درس پس از بمباران (همراه با جلوه‌های نور و صدا)، نحوه سوخت‌گیری هوایی، هواپیماهای شناسایی و جنگنده به صورت ماکت و غیره است که البته دیدن کی بود مانند شنیدن.
موزه برق با بیش از 8 دهه قدمت
راهتان را دور نکنید کمی بالاتر از این گنجینه مستند ایثار و شهادت دیار سرافرازان استان همدان، موزه برق همدان در حاشیه میدان عباس‌آباد قرار دارد فضایی که در حدود 87 سال قبل به همت مرحوم حاج موسی ناصرالممالک شریفی با ژنراتور 40 کیلوواتی بنا شد تا برق تولیدی را به 800 خانوار همدان برساند تا در زمستان و بهار به طور تمام وقت و در تابستان و پاییز به صورت نیمه وقت برق داشته باشند و در تاریکی روز‌گار سر نکنند. در این موزه مولد‌های تولید کننده برق با آب( استخر عباس‌آباد) و هیزم را می‌توانید ببینید که چطور آنزمان برق تولیدی را به شبکه ابتدایی انتقال می‌رساندند تا مردم همدان همچنان در ظلمات شبانگاهی از نور آفتابی لامپ‌ها و بعد هم مهتابی فلورسنت‌ها بهره‌مند شوند. آن در حالیکه همدان برق خود را مستقل تامین می‌کرد و هنوز در کشور خبری از شبکه برق‌رسانی نبود.
موزه آکواریوم گنجنامه همدان
در این مسیر و کمی بالاتر از موزه برق همدان، در دل مصفای کوه الوند و کنار سنگ نبشته‌های تاریخی گنجنامه یا همان جنگنامه، موزه آکواریوم مرکز گردشگری و سیاحتی گنجنامه قرار دارد. غار آکواریومی با هدف ایجاد محیطی متفاوت و جذاب برای تحقیق و ارتقا دانش درباره ماهیان سرد و آبی و گرم‌آبی با اعماق آب‌های دریا و با الهام از غار علیصدر ساخته شده است.
این آکواریوم موزه در مساحت یک هزار متر مربع و ظرفیت 21 آکواریوم آب شور و شیرین دارد و هر ببینده‌ای را به تماشای آبزیانی در دل شهری کوهستانی مانند سفره ماهی و ستاره دریایی دعوت می‌کند. در طبقه دوم این موزه آکواریوم می‌توانید نمونه‌های نادر خزندگان سراسر جهان را ببینید.
این فضا فقط منحصر به این موزه آکواریوم نیست و امکانات تفریحی ورزشی مانند پینت‌بال، پیست تریال، استخر آب، رنجر، دیواره صخره نوردی، ایر هاکی، گاو وحشی، ترامپولین، بانجی جامپینگ، سورتمه ریلی و تله کابین دارد که شما را نزدیک قله الوند می‌رساند تا در میدان میشان و از بلندای شهر همدان را نظاره کنید و عکس‌های خاطره‌انگیزی بگیرید.
تا به اینجا که آمدید نیاز نیست راه دوری بروید، همین پایین پای شما، سنگ‌نبشته‌های هخامنشی معروف و آبشار گنجنامه همدان قرار دارد اثر تاریخی که مهر تایید دیگری بر وجود مدنیت و تاریخ تمدن در این سرزمین از سد‌ه‌های پیش است و نشان می‌دهد همدان چندین دوره، پایتخت ایران قدیم و پهناور بوده است.
موزه تاریخ طبیعی همدان
در این مسیر که عزم بازدید از آثار تاریخی شهر بعد از گنجنامه را دارید کافی است از چارباغ‌های(بلوار) دانشگاه و شهید احمدی روشن به سمت موزه تاریخ و طبیعی همدان در دانشکده کشاورزی بروید و در این شهر کوهستانی سری هم به انواع موجودات دریایی و جنگلی و ساحلی و بزنید و یکبار دیگر تجربه سفر به شهر‌های ساحلی و جنگلی نه فقط ایران بلکه دنیا را تجربه کنید و انواع حیوانات مانند گرگ، روباه،راسو، جوجه تیغی، درنا، لک لک، گوزن، سفره‌ماهی، صدف، عروس دریایی، مار، کل، انواع قوچ، خفاش، جغد، خرچنگ و غیره را در گنجینه تاریخ طبیعی دانشکده کشاورزی همدان ببینید.
موزه مردم شناسی و تاریخ طبیعی آمادای
این موزه در انتهای چارباغ پرفسور موسیوند و در دل دانشگاه آزاد همدان در 2 طبقه طبقه اول مردم‌شناسی و تاریخ طبیعی بنیان شده که در بخش مردم شناسی آن حدود 2هزار قطعه از انواع اشیا برای نشان زندگی و روش زندگی مردم وجود دارد. مانند انواع لوازم تولید گرما،آشپزخانه،پخت‌غذا، نظافت، مشاغل،آرایش، شکار، تدخین، بازی، جادو و رمل اسطرلاب، زورخانه، سقایی دوک نخ ریسی، خیاطی، کشاورزی و غیره دیده می‌شود. در طبقه دیگر هم مجموعه‌ای ازپرندگان، پستانداران، خزندگان، آبزیان، کانی‌ها، فسیل‌ها، حشرات را می‌توان دید.
موزه تاریخی هگمتانه
موزه تاریخی هگمتانه در انتهای مسیر پیاده‌راه خیابان اکباتان همدان؛ منشعب از میدان مرکزی شهر و در مجاورت میدان هفت تیر بنا شده است. اشیای موزه در دو بخش اختصاصی و استانی در این گنجینه در منظر بازدید‌گان است. اشیای داخل راهرو غربی و تالار هگمتانه شامل ستون، ته‌ستون، شالی، ساقه و سرستون‌های سنگی و انواع خشت چهاگوش، کاسه و کوزه، انواع خمره‌های کوچک و بزرگ، انواع ظروف شیشه‌ای و مجسمه گلی، آبخوری، لیوان، تابوت سفالی و انواع سنگ‌های تزئینی و مهره است. که مربوط به دوره‌های هخامنشی، اشکانی و ساسانی و نیمه دوم هزاره اول قبل از میلاد تا نیمه اول بعد از میلاد مسیح است.
در بخش تاریخ اسلام موزه هم، در راهرو شرقی هم اشیایی مانند سنگ مزار، انواع ظروف سفالی، حوض آبنما، خمره‌سنگ، قوچ‌سنگ و غیره نگهدای می‌شود. اشیا این بخش متعلق به ادوار اسلامی اولیه (1 تا 4 ه.ق)، میانه (4 تا 7 ه.ق) و متاخر (7 تا 10 ه.ق) و همچنین قرون معاصر (10 ه.ق تا کنون) است.
در بخش استانی و سالن مرکزی و راهروی سمت چپ اشیای مانند درب بزرگ چوبی (اروسی)متعلق به دوره معاصر، انواع سنگ قبرهای دوره اسلامی مزین به خط کوفی، ثلث، نستعلیق، تابوت‌هایی از جنس سفال و سنگ متعلق به دوره اشکانی و اسلامی و انواع خمره‌های سفالی با طرح و اندازه‌های متفاوت مخصوص نگهداری آذوقه و مایعات وجود دارد. در بخشی از موزه تاریخی هگمتانه همچنین کلیساهای گریگوری استپانوس وجود دارد. که نشان می‌دهد مردم مسلمان این دیار همیشه همزیستی مسالمت‌آمیزی با سایر ادیان داشته‌اند.
موزه بوعلی سینا
حکیم نامدار مشرق زمین ابن‌سینا شهر جهانی دارد و همه او را می‌شناسند حتما در هنگام بازدید از آرامگاه شیخ‌الرئیس بوعلی‌سینا در میدانی به همین نام در همدان فرصت بازدید از موزه این حکیم نام‌آور را هم بعد از گذر از پیاده‌راه بوعلی یا چارباغ‌های شهید مدنی و خواجه رشید‌الدین از دست ندهید. موزه‌ای که در قسمت زیرین آرامگاه و قبل از مزار ابن سینا قرار دارد و نسخ خطی منتسب به بوعلی سینا و دانش علم پزشکی و نجوم و غیره حکیم در آن قابل بازدید است و در بخش دیگر موزه دقیقا مجاور آرامگاه بوعلی سیناست