قدم‌زدن در مکانی که روزگاری بزرگ‌ترین تمدن بشری را در دل خود جای‌داده بودند شاید عجیب به نظر برسد؛ اما شما را به دوران شکوه و جلال ایران باستان می‌برد.

هگمتانه اگرچه همچون پهنه ها و یادمان های تاریخی در جای جای ایران هنوز هم رازهای نهفته و نشانه هایی خفته در خاک و لا به لای خشت هایش دارد اما همین اندک یافته ها و کاوش ها کافی بود تا کارشناسان و و ناظران سازمان جهانی یونسکو را مجاب به تشکیل پرونده ای برای ثبت و مسیر جهانی شدن این یادمان پرشکوه تاریخی کند.

نام هگمتانه با تاریخ و گذشته ایران زمین گره خورده است و با سیری در تحولات تاریخی و تورق صفحات با شکوه ایران باستان آوازه این نماد و اثر ارزشمند تاریخی نمایان است.

تپه هگمتانه که باستان شناسان آن را پهناورترین تپه باستانی ایران می دانند و به عنوان نماد تاریخ کهن دیار همدان امروزی در فهرست آثار ملی جای گرفته است هم اینک نیز چند قدمی تا ثبت جهانی آن مانده است.

هگمتانه، سرزمین اصیل ایرانی کجاست؟

تجمع و گردهمایی معنای دقیقی برای هر دو واژه همدان و هگمتانه است. اولین کسانی که شهر هگمتانه یا اکباتان را به‌عنوان پایتخت خود انتخاب کردند، مادها بودند. مادها تمام گردهمایی‌ها و جشن‌های خود را در اینجا برگزار می‌کردند. مورخ مشهور یونانی، هرودوت قدمت این شهر عظیم باستانی سه هزار سال پیش می‌داند.

پس از مادها، هخامنشیان و ساسانیان نیز از این شهر باشکوه باستانی به‌عنوان اقامتگاه تابستانی خود استفاده می‌کردند و نیز محل نگهداری اشیا باارزش و قیمتی آنها بود. به همین جهت اشیای زرین و سیمین متعلق به دوره هخامنشی، الواح زرین منتسب به آریارمنه و ارشام (اجداد داریوش) و جام‌های زرین و سیمین از جمله ریتون مشهور طلایی معروف به جام داریوش یا جام قدرت با تندیس شیر بزرگ در این منطقه باستانی کشف شده‌اند.

ویژگی‌های تپه هگمتانه چیست؟

تپه هگمتانه یکی از وسیع‌ترین سایت‌های باستانی ایران با مساحت سی هکتار است. اما عجیب‌ترین و جالب‌ترین نکته در مورد این شهر عظیم باستانی معماری برجسته و نقشه بسیار منظم آن است. در این شهر باستانی شبکه آبرسانی بسیار عظیمی وجود داشته است.

معابر با آجرهای مربعی سنگ‌فرش‌ شده بودند و حصارهای طولانی و جداول مرتب، کاخ‌های زیبا و عمارت‌های کاملا مهندسی شده نشان از شهرسازی پیشرفته آن زمان دارند. این در حالی است که قدمت این شهر به قرن هفده قبل از میلاد برمی‌گردد و به‌عنوان اولین پایتخت امپراطوری و تمدن ایرانیان شناخته می‌شود.

جالب اینجاست که مصالح به‌کاررفته در ساخت این شهر باستانی در تپه هگمتانه آن‌قدر باکیفیت بودند که همچنان پابرجا مانده‌اند. درحالی‌که تنها آتن در یونان و رم در ایتالیا توانایی رقابت با آن را دارند.

باستان‌شناسان معتقدند شهر باستانی هگمتانه دارای هفت دیوار متحدالمرکز بود که بخش درونی هر دیوار از دیوار بخش بیرونی ارتفاع بیشتری داشت. این شهر به‌صورت قصری بزرگ، محکم و زیبا طراحی شده و دارای هفت قلعه تودرتو و متصل بوده که پادشاه در قلعه هفتم زندگی می‌کرده است.

در اطراف کاخ پادشاه خانه‌های مسکونی زیادی دیده می‌شود که دلیل آن دستور پادشاه برای نقل مکان مردم به اطراف کاخ خودش بوده است. مورخان نقل کرده‌اند که در قصر پادشاه تمام دیوارها دارای نقش نگارهای زیبا و طلاکاری شده بوده‌اند و برای وسایل چوبی تنها از چوب درختان کاج و سرو استفاده می‌کرده‌اند.

امروزه پهنه ها و یادمان های تاریخی به‌جامانده از شهر باستانی هگمتانه در دل شهر همدان و در انتهای خیابان اکباتان به شکل تپه‌ای بیضی‌شکل قرار گرفته است. در تپه هگمتانه علاوه بر بقایای شهر هگمتانه جاذبه‌های دیگری نظیر موزه هگمتانه و مجموعه کلیسای پانصد ساله نیز وجود دارند که باعث شده‌اند این محوطه به یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های توریستی شهر همدان تبدیل شوند.

هگمتانه پذیرای ۲ اثر تاریخی دیگر شامل کلیسای "مریم مقدس" و کلیسای "گرگوری استپانوس" است.